Sunday, September 1, 2013

កាកី (ព្រះបាទ​អង្គឌួង​ដ៏​ឆ្នើម​នៃ​ជាតិ​ខ្មែរ​, ម្ចាស់​វណ្ណ​កម្ម​ “​កាកី​” (១៧៩៦-១៨៦០))

ព្រះបាទ អង្គឌួង / អង្គ​ដួង ជា​ក្សត្រ​រក្សាសីល​យ៉ាង​ខ្ជាប់ខ្ជួន ទ្រង់​ប្រកបដោយ​ធម៌ និង ប្រតិពល​ក្នុង​រាជកិច្ច , រាជកវី​និពន្ធ និង​ជា​ពុទ្ធសាសនិក​ដ៏​ឆ្នើម​នា​សម័យ​ឧដុង្គ​មានជ័យ ។​ក្នុងចំណោម​វណ្ណ​កម្ម​អក្សរសិល្ប៍​របស់​ព្រះអង្គ​, កូន​ខ្មែរ​ជំនាន់​ក្រោយ​មិនអាច​ភ្លេច​បានទេ​នូវ​ព្រះរាជ​និពន្ធ “​ច្បាប់ ស្រី​” និង​រឿង “​កាកី​” ដែលជា​វណ្ណ​កម្ម​ដ៏​អស្ចារ្យ ។ រៀងរៀប​សេចក្តី​​          ជា​បទ​កា​កគ​តី ​​         ដំណាល​ទំនង ​ស្រី​ជួ​ស្រី​ជា​​                  តាម​បាលី​ចង​           ​ទុកជា​គន្លង​    ​                                     ក្បួនច្បាប់​តទៅ ។​ ​គ្រាន់​មើល​គ្រាន់​មាន​  ​ចិត្ត​ចាំ ប្រៀន​ប្រាណ​ ​ កុំអោយ អាស្រូវ​ កុំ​ត្រាប់​មារ​យា​             ទុកជា​ធ្វើ ត្រូវ             ​​កុំ​ត្រាប់​ចើក​ចូ​វ​    ​                                    ទុកជា​ស្មោះស្មាន ។​ ​កុំ​ត្រាប់​ស្រី​អាស​​        គិតថា​ដ្បិត​ខ្មាស​​          អៀន​រឹង​អស់ ប្រាណ​ កុំ​ត្រាប់​បង្ហិន​​             ថា​មិន សាមាន្យ​​            កុំ​ត្រាប់​សន្តាន​                                      ​មាក់ងាយ​ស្វាមី ។​ ​គិតថា​គួរ​ទេ               ​​មិនគួរ ស្និទ្ធស្នេហ៍​          ​រាប់រក​ជា​ប្តី​ មារ​យា​ទាំង​ប្រាំ​         ចូរ​ចាំ​គ្រប់ ស្រី​​               សុទ្ធសឹង​អប្រិយ​    ​                                 គ្មាន​ល្អ​មួយ​ឡើយ ។​ ​គួរ​ត្រាប់​គួរ​ត្រង​​         គួរ​ចាំ​គួរ ចង                ​​គួរ​កុំ​កន្តើយ​ មារ​យា​សុចរិត       ល្អ​ពិតជា​ត្រើយ​ ​           ស្រី​ណា​ត្រាប់ ហើយ​    ​                                  ហៅ​ប្រសើរ​ស្រី ។​     

នេះ​ជាវ​គ្គមួយ​នៃ​ការចាប់ផ្តើម​អត្ថបទ​កំណាព្យ “​ច្បាប់ស្រី​” ដែលជា​ព្រះរាជ​និពន្ធ​របស់​ព្រះបាទ​អង្គឌួង ។​      ឯកសារ​មហា​បុរស និង រាជ​ព​ង្សា​តា​អះអាងថា ព្រះបាទ​អង្គឌួង / អង្គ​ដួង ប្រសូត្រ​នៅ​ថៃ​អាទិត្យ ៩​កើត​ខែ​អាសាធ ឆ្នាំរោង​អដ្ឋស័ក ព​.​ស ២៣៤០, គ​.​ស ១៧៩៦, ម​.​ស ១៧១៨, ច​.​ស ១៦៤៥ នា​ក្រុង​ឧដុង្គ ។​ទ្រង់​ជា​បុត្រ​ពៅ​របស់​ព្រះបាទ​នរាយ​រាមា អង្គអេង និង អ្នក​ម្នាង​រស់ ។ ទ្រង់មាន​ព្រះ​ជេដ្ឋា  (​បងប្រុស​) ៤​អង្គ​គឺ​៖    
១-    ព្រះអង្គម្ចាស់ អង្គ​ច័ន្ទ​     
២-    ព្រះអង្គម្ចាស់ អង្គ​អឹម​     
៣-    ព្រះអង្គម្ចាស់ អង្គ​សួន​     
៤-    ព្រះអង្គម្ចាស់ អង្គភឹម​       

គួរ​បញ្ជាក់ថា នៅ​សម័យ​កាលនោះ​ប្រទេស​ខ្មែរ​បាននិងកំពុង​ស្ថិត​នៅក្នុង​ស្ថានភាព​ដុនដាប ក្រោម​ការ​បៀតបៀន​ពី​សំណាក់​ប្រទេស​យួន និង ប្រទេស​សៀម ដែល​ប្រទេស​ទាំងពីរ​នេះ​តែងតែ​មើល​មក​ប្រទេស​ខ្មែរ​ថា​ជា សាច់​១​ដុំ​ដែលជា​កម្មបទ​នៃ​ការដណ្តើម​គ្នា​របស់​ពួកគេ ។​     ព្រះបាទ​អង្គឌួង​ទ្រង់​បាន​យាង​ទៅ​សាង​ព្រះ​ភ្នួ​ស​ជា​សាមណេរ ក្នុង​សំណាក់​ព្រះ​មហាព្រហ្មមុនី នង នៅ​ឆ្នាំមមែ  (​ផ្ទៀង​ជាមួយ​សៀវភៅ​បញ្ជាក់​សករាជ​របស់លោក ភ្លង នួន ត្រូវ​នឹង​គ​.​ស ១៨១១ ) ត្រី​ស័ក គ​.​ស ១៨១០ ។​     សៀវភៅ​អក្សរសិល្ប៍​ខ្មែរ របស់លោក ឃី​ង ហុក​ឌី និយាយថា ព្រះ​អង្គឌួង និង ព្រះ អង្គ​អឹម មានការ​អាក់អន់​ព្រះទ័យ​នឹង​ព្រះអង្គ​ច័ន្ទ ហើយក៏​បាន​ភៀស​ព្រះកាយ​ទៅ​គង់ នៅ​ស្រុក​សៀម​អស់​រយៈពេល​រវាង​១​ទស​ត្ស​រ៍ ។ ឯកសារ​ខ្លះ​និយាយថា ទ្រង់​គង់នៅ​ក្រុង​បាងកក អស់​រយៈពេល​២៧​ឆ្នាំ (​គឺ​ចាប់តាំងពី​ទ្រង់ មាន​ព្រះជន្ម​១៦ រហូតដល់ ៤៣​វស្សា ) ហើយ​ទ្រង់​បាន​ត្រឡប់មក​ស្រុក​ខ្មែរ​វិញ​នៅ​គ​.​ស​១៨៤១ ។​     ដោយ​សន្ធិសញ្ញា​រវាង​យួន និង សៀម នៅ​ខែធ្នូ គ​.​ស ១៨៤៤ បាន​ស្រុះស្រួល​គ្នា​ប្រគល់​រាជបល្ល័ង្ក​ខ្មែរ​មក​ព្រះ​អង្គឌួង ។ ទ្រង់​បាន​រាជាភិសេក​នៅ​ក្រុង​ឧដុង្គ ថៃ្ង​អង្គា​រ៍ ១​កើត ខែផល្គុណ ឆ្នាំមមែ នព្វស័ក ព​.​ស​២៣៩១ ត្រូវ​នឹង​ថៃទី​៧ ខែ​មិនា គ​.​ស ១៨៤៨ ម៉ោង​៧​ព្រឹក ក្នុង​ព្រះ​ជន្មាយុ​៥២ ព្រះវស្សា ដោយមាន​នាម​ថា “ ព្រះបាទ សម្តេច​ស្តេច​ព្រះរាជ​ឱង្ការព្រះ​ហរិរក្ស​រាមា​ឥស្សរាធិបតី​ព្រះ​ស្រី សុរិយោ​ពណ៌ ធម្មិក​វរោត្តម​បរម​សុ​រេ​ន្ទ្រា​មហា​ចក្រពត្រាធិរាជ បរមបពិត្រ​ឋិត​ជា​ឥសូរ​កំពូល​រដ្ឋ​រាស្ត្រ​ឱភាស​ជាតិ​វរវង្ស តម្រង់​ក្រុង​កម្ពុជា​មហា​ឥន្ទបត្ត​នគរ​បវរ​វ​ឌ្ឍ​នា​តិ​រេ​កឯក​រា​ជាខ​ត្តិ ​យា មហា​ធិ​ប​តិ​ន្ទ្រ​វិសុទ្ធិ​ឧ​ត្ត​ម​បរមបពិត្រ​ជា អ​ម្ចាស់ជីវិតលើត្បូង​គ​ង់​ក្នុង​ព្រះ​បរម រាជ​វាំ​ឧដុង្គ​មានជ័យ ” ។​      ព្រះ​មហេសី​របស់​ព្រះអង្គ​ដែល​ឯកសារ​នានា​រៀបរាប់​ច្រើន​បំផុត គឺ​អ្នក​ម្នាង​អង្គ​ប៉ែន ឬ​ព្រះ​បរម​រាជ​នី​ប៉ែន (​ត្រូវ​យួន​សំលាប់​ដោយ​ពន្លិចទឹក​នៅពេលដែល យួន​បាន​ឃុំឃាំង​បុត្រី​ទាំង​៤​របស់​ព្រះអង្គ​ច័ន្ទ​ចោទថា​ក្បត់​ដោយសារ ព្រះ​មាតា​របស់​ព្រះ​នាង បាន​ទៅប្តឹង ស្តេច​សៀម ) ជា​បុត្រី​ច្បង​របស់​ព្រះអង្គ​ច័ន្ទ ដែលជា​ព្រះរាម  (​បងប្រុស​) របស់​ព្រះអង្គ ។ ហេតុនេះ ទ្រង់ និង មហេសី​ត្រូវជា​ព្រះ​បិតុលា​(​ឪពុកមា​, ពូ​) និង ព្រះ​ភ​គ្គនី (​ក្មួយ​ស្រី​) បង្កើត​នឹង​គ្នា ។ ប៉ុន្តែ តាម​ការរៀប​រាប់រប​ស់​អ្នកអង្គម្ចាស់​ក្ស​ត្រី​អង្គឌួង ណិ​ម សូ​ហ្វី​ន ទាយាទ​មួយអង្គ​នៃ​ត្រកូល​អង្គឌួង​បាន​ប្រាប់ cen.com.kh កាលពី​ខែមករា ២០០៩​ថា​ព្រះករុណា​អង្គឌួង​មាន​អ្នក​ម្នាង​១៥​អង្គ និង​មាន​បុត្រា​-​បុត្រី​២១​អង្គ ក្នុងនោះ​ព្រះរាជ បុត្រ​១០​អង្គ និង​ព្រះរាជ​បុត្រី​១១​អង្គ (​អាន​អត្ថបទ “​មហា​គ្រួសារ​ព្រះបាទ​អង្គឌួង​” ក្នុង​ទំព័រ​អ្នកប្រាជ្ញ ជន​ល្បី​របស់ cen.com.kh) ។​     ទោះជា​យ៉ាងនេះ​ក្តី​មានតែ​បុត្រា​៣​អង្គ​ប៉ុណ្ណោះ​របស់​ទ្រង់​ដែល​គេ​រលឹក ដល់​ច្រើន​គឺ​៖     ១- ព្រះអង្គម្ចាស់​ច្រឡឹង ហើយ ទ្រង់​ប្រទាន​នាម​ថា “​ព្រះអង្គម្ចាស់​រាជា​វ​តី​” ឬ  “​ព្រះអង្គ​វ​តី​” ។ លុះ​ពេល​ទៅ​សាង​ផ្នួស​ក្នុង​គណៈធម្មយុត្តិកនិកាយ នៅ​ប្រទេស​សៀម មាន​នាម​បញ្ញត្តិ​ថា​“​នរោត្តម​ភិក្ខុ​”  (​គឺ​ព្រះមហាក្សត្រ​ព្រះបាទ នរោត្តម ), ជា​ព្រះរាជបុត្រ​ជាមួយ​អ្នក​ម្នាង​អង្គ​ប៉ែន ឬ​ព្រះ​បរម​រាជ​នី​ប៉ែន (​ឯកសារ​ខ្លះ​សរសេរថា​បែន មិនមែន​ប៉ែន​ទេ​) ។​     ២- ព្រះអង្គម្ចាស់ សំអោក (​ឯកសារ​ខ្លះ​សរសេរថា​សំ​អេង​) លុះ ព្រះជន្ម​បាន​១៣​វស្សា ទ្រង់​ប្រទាន​នាម​ថា​“​ស៊ី​សុ​វ​ត្តិ​” (​គឺ​ព្រះមហាក្សត្រ ស៊ី​សុ​វ​ត្តិ​), ជា​ព្រះរាជបុត្រ​ជាមួយ​ព្រះ​បរម​អ​ច្ឆ​រិ​យា​អប្បរ​ពៅ ។​     ៣- ព្រះអង្គម្ចាស់ សំ​អ៊ូ​(​ឯកសារ​ខ្លះ​ថា​សំបូរ​) លុះ​បាន​ព្រះជន្ម​១២ វស្សា​ទ្រង់​ប្រទាន​នាម​ថា​“​ស៊ីវ​ត្ថា​”, ជា​ព្រះរាជបុត្រ​ជាមួយ​ព្រះ​ម្នាង​ខាំ​។​       ឡើង​សោយរាជ្យ​ភ្លាម ព្រះបាទ​អង្គឌួង​បាន​រើ​បម្រាស​ពី​ការត្រួតត្រា​ពី​សំណាក់​ប្រទេស​យួន និង ប្រទេស​សៀម ហើយ​បានចាប់ផ្តើម​បង្កើត​ទំនាក់ទំនង​ជាមួយ​ប្រទេស​បារាំង ។ ទ្រង់​មិនមែនជា​ក្សត្រ​ដែល​គិតតែ​ពី​រឿង​ស្រីស្នំ កាង​អំណាច កាប់​ចាក់ ធ្វើសង្គ្រាម​ផ្ទៃក្នុង​ដូចជា​ក្សត្រ​មួយចំនួន​ឡើយ ។ ព្រះ​អង្គជា​ក្សត្រ​តាំងនៅ​ក្នុង​ព្រះពុទ្ធ សាសនា​យ៉ាង​មាំ ។ ទ្រង់មាន​រាជបំណង​ឱ្យ​មន្ត្រី​ទាំងអស់​រក្សាសីល​៥ ឬ សីល​៨ គ្រប់គ្នា​តាម​លទ្ធភាព និង និស្ស័យ​រៀងៗ​ខ្លួន ហើយ​ទ្រង់​ក៏​ជា​ក្សត្រ​រក្សាសីល​យ៉ាង​ខ្ជាប់ខ្ជួន និង ព្រះ​សណ្តាប់​នូវ​ធម្មទេសនា​ដែល​សំដែង​ដោយ​ព្រះសង្ឃ​ក្នុង​ព្រះបរមរាជវាំង យ៉ាង​ទៀងទាត់​នៅ​រាល់​ថៃ្ង​ឧបោសថ​ផងដែរ ។ ទ្រង់​សំណូមពរ​ផង​មន្ត្រី​ខ្ញុំ​រាជការ​ឱ្យមាន​ចិត្តមេត្តា​សន្តោស ប្រោសប្រណី​ចំពោះ​ផង​រាស្ត្រ​និករ ក៏ដូចជា​ស្មូម​យាចក អ្នកក្រខ្សត់ ទុរគត ទន់ខ្សោយ និង សព្វ​សត្វ​ទាំងពួង ។ ប្រជារាស្ត្រ​ក្រីក្រ និង ព្រះសង្ឃ អាចមក​ទទួល​អាហារ​ស្រស់ស្រូប និង ឆាន់​បាន​រាល់​ថៃ្ង ។ ហេតុនេះ​ទើប​សុវត្ថិភាព​បានកើត ឡើងវិញ​លើ​ផ្ទៃ​នៃ​នគរ ធ្វើអោយមាន​សន្តិភាព ស្ថេរភាព​ជា​ចិ​រកា​ល ជាហេតុ​នាំឱ្យ​ផង​រាស្ត្រ​និករ​មានឱកាស បង្កបង្កើន ភោគផល​បាន​សំបូរ​សប្បាយ​ឡើងវិញ​មួ​យក​ម្រឹត ។​     នៅ​ឆ្នាំមមែ នព្វស័ក គ​.​ស ១៨៤៨ ទ្រង់​បាន​បញ្ជា​ឱ្យ​បោះពុម្ព​ក្រដាស់ប្រាក់​សម្រាប់​ចាយវាយ​ជំនួស ប្រាក់​សាច់  មតិ​ខ្លះ​យល់ថា ដោយសារ​ព្រះអង្គ​មាន​ទំនាក់ទំនង​ជាមួយ​បារាំង ទើប​បារាំង​បាន​ប្រមូល​មាស ពេជ្រ និង ប្រាក់​ដឹកជញ្ជូន​ទៅ​ប្រទេស​គេ​រលោះ​ពី​ប្រទេស​ខ្មែ ទើប​ទ្រង់​បញ្ជា​ឱ្យចេញ​ក្រដាស់ប្រាក់​នេះ ហើយក៏​គឺជា​ក្រដាស ប្រាក់​មុនដំបូង​បំផុត​ក្នុង​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ខ្មែរ​ផងដែរ ។ ក្រដាសប្រាក់​នោះ​ទ្រង់​ព្រះរាជ​បញ្ញត្តិ​ឱ្យ​ដាក់ពាក្យ​ថា “​ព្រះ​នគរ​ក្រុង​កម្ពុជា​ធិបតី​” មាន​ពុទ្ធសករាជ​, ចុល្លសករាជ នៅត្រង់​ផ្ទៃ​កណ្តាល​ម្ខាង មាន​រូប​ប្រាសាទអង្គរវត្ត ហើយ​ម្ខាង​ទៀត​មាន​រូប​ហង្ស ។​     ទ្រង់​កសាង​នគរ​ឱ្យមាន​ការរីកចំរើន​គ្រប់​វិស័យ​ទាំង​ផ្នែក សេដ្ឋកិច្ច , រដ្ឋបាល , ស្ថាបនា​ស្ពាន​ថ្នល់ ,​ព្រះអង្គ​បានចេញ​រាជបញ្ជា​ឱ្យ​បន្ថយពន្ធ​ដា​ផ្សេងៗ  កសាង​កំពែង​ការពារ​នគរ និង ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ​នានា បង្វែរ​នគរ​ឱ្យ​ឈម​ទៅរក​វឌ្ឍនភាព​តាមបែប​ប​ស្ចឹ​ម​ប្រទេស  ។ ទ្រង់​បាន​បង្កើត​រចនាសម្ព័ន្ធ​នានា សម្រាប់ បង្ក្រាប​ចោរកម្ម និង ឧក្រឹដ្ឋ​កម្ម ។     នៅ​ឆ្នាំ​១៨៤៨ ទ្រង់​បាន​បង្កើត​សាលា​តុលាការ​ឧទ្ធរណ៍ ដែលជា​តុលាការ​ឧទ្ធរណ៍​មុនដំបូង​បំផុត​ក្នុង​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ខ្មែរ ហើយ​ទ្រង់​គង់​ជា​ព្រះអធិបតី​ដោយផ្ទាល់​នៅក្នុង​តុលាការ​នេះ ។ ចាប់ពី​ឆ្នាំ​១៨៥៣​មក ទ្រង់​បាន​បញ្ជា​ឱ្យ​ចាប់ផ្តើម​ពិនិត្យ​សេ​រើ​ជាទូទៅ នូវ​មាត្រា​ច្បាប់​នានា ដោយ​ព្រះអង្គ​បាន​យាង​ចូលប្រឡូក​ដោយផ្ទាល់ និង យ៉ាងសកម្ម​ផង ។​       លោក ហង់​រី មូ​តូ ជា​ជនជាតិ​បារាំង​បានធ្វើ​ដំណើរ​មក​ប្រទេស​កម្ពុជា ហើយ​បាន​ជួបនឹង ព្រះ​អង្គឌួង បាន​សរសេរ​ពិ​ព័ណ៌នា​ព្រះអង្គ​ថា  ព្រះជន្ម​ប្រមាណ​៦០​ព្រះវស្សា មាន​ព្រះកេសា  (​សក់​) ខ្លី ទាប់​ក្រអាញ​។ ទឹក​ព្រះភ័ក្ត្រ​បង្ហាញ​ប្រាជ្ញាញាណ​វាងវៃ និង មាន​សមាន​ចិត្តល្អ​...  ។ ទ្រង់​ចំណាយ​រាជទ្រព្យ​ជាច្រើន​ដើម្បី​ស្ថាបនា ផ្គត់ផ្គង់ និង បណ្តុះបណ្តាល​ព្រះពុទ្ធសាសនា​ដែល​រង​ការ​ខ្ទេចខ្ទាំ ដោយសារ​សង្គ្រាម​នានា មាន​សង្គ្រាម​បៀតបៀន​ពី​ប្រទេស​វៀតណាម និង ប្រទេស​សៀម​ជាដើម ។​     ថៃ្ង​១២​មេសា គ​.​ស ១៨៥៣ ទ្រង់​បាន​បញ្ជា​រាជ​ប្រតិភូ ដឹកនាំ​ដោយ​ឧកញ៉ា​យមរាជ​ម៉ុក និង ឧកញ៉ា​ចក្រី មាស ធ្វើដំណើរ​ទៅ​ទីក្រុង​បាងកក​ដើម្បី​ស្នើសុំ​ស្តេច​សៀម ព្រះ​ចៅ ចម​ក្លាវ ឱ្យ​ប​ញ្ជួ​ន​បណ្ឌិត​សង្ឃ​ខ្មែរ​ព្រះនាម​ប៉ាន និង គម្ពីរ​ព្រះ​ត្រៃបិដក​១​ចប់​ផង​មក​ស្រុក​ខ្មែរ​វិញ ។ ស្តេច​សៀម​មាន​ព្រះទ័យ​ត្រេកអរ​ណាស់​ដោយ​សង្ឃឹមថា នឹង​បាន​បន្ត​ជះឥទ្ធិពល​វប្បធម៌​របស់​សៀម​មក​ក្នុង​ផ្នត់គំនិត​ខ្មែរ​តាមរយៈ ព្រះពុទ្ធសាសនា​ធម្ម យុ​ត្តិ​ក​និកាយ ។ បណ្ឌិត​សង្ឃ​ពុទ្ធសាសនា​ខ្មែរ ព្រះនាម​ប៉ាន និង ព្រះ​ត្រៃបិដក​១​ចប់ មាន​សែសិប​ភាគ​ត្រូវបាន​ហែរ​ហម​ជាពិសេស ចូលមក​តាម​ខេត្តកំពត ដោយមាន​ទាំង​ព្រះសង្ឃ​៨​អង្គ និង បរិ​ស័​ទ្ធ​មួយចំនួន និង ព្រះគ្រូ​របស់​ភិក្ខុ​បណ្ឌិត​សង្ឃ​ប៉ាន​ផង បាន​មកដល់​ក្រុង​ឧដុង្គ នៅ​ថៃ្ង​២៨ ខែមករា ឆ្នាំ​១៨៥៥ ។ ហេតុនេះ​ព្រះពុទ្ធសាសនា​គណៈ​ធម្មយុត្ត បានមក​ប្រតិ​ស្ថ​នៅលើ​ទឹកដី​ខ្មែរ ដោយ​មួយផ្នែក​ជា​មធ្យោបាយ​ដែល​ស្តេច​សៀម​ប្រើ​ដើម្បី​ជះឥទ្ធិពល​លើ​ស្មារតី ខ្មែរ​ចាប់ពីពេលនោះ ។ មិនយូរប៉ុន្មាន​ភិក្ខុ​ប៉ាន ត្រូវបានតែងតាំង​ជា​សម្តេចព្រះសង្ឃរាជ​គណៈ​ធម្មយុត្តិ ។​     ទ្រង់​មិនមែនជា​ក្សត្រ​ប្រតិពល​តែ​នៅក្នុង​រាជកិច្ច​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ ទ្រង់​ថែម​ទាំ​ជា​អ្នក​ស្នេហា​អក្សរសាស្ត្រ​ជាតិ និង តែងតែ​យក​ព្រះទ័យ​ទុកដាក់​លើកស្ទួយ​អក្សរសាស្ត្រ​ជាតិ​ជាខ្លាំង ។ ព្រះ​មាតា​របស់​ព្រះអង្គ គឺ​អ្នក​ម្នាង​រស់ ត្រូវបាន​ទ្រង់​តែងតាំង​ជា សម្តេច ព្រះ​វរ​រាជិនី​ខ​ត្តិ​យាវ​ង្ស​សិរី​សេដ្ឋោ​វរោត្តម​បរម​វ​រា​តុល្យ​សកល មង្គល​បរមបពិត្រ ដោយ សារ​ទ្រង់មាន​គុណបំណាច់​ក្នុងកា​ទំនុកបំរុង​កវីនិពន្ធ​ទាំងឡាយ មាន​កវី​សន្ធរម៉ុក ជា ដើម ។ ទ្រង់​បាន​ចាត់ចែង​ឱ្យ​កវី​ទាំងឡាយ​តែង​និពន្ធ​នូវ​សាស្ត្រាល្បែង​ផ្សេងៗ​ជា ពាក្យកាព្យ ។​
 ---------------- 
ដកស្រង់ពី គេហទំព័រ ស៊ីអីអិន

រឿងកម្លោះពីរនាក់ចង់បានប្រពន្ធគេ

មាន​រឿង​មួយ​ថា​ មាន​បុរស​ម្នាក់​ មាន​ប្រពន្ធ​ល្អ​ ទើប​តែ​រៀប​ការ​ថ្មីៗ​ បណ្ដើរ​គ្នា​ទៅ​សួរ​ញាតិ​ មាន​កម្លោះ​ពីរ​នាក់​ បាន​ឃើញ​ ក៏​ស្រឡាញ់​ចង់​បាន​ វា​គិត​ថា << យើង​ធ្វើ​ដូចម្ដេច​នឹង​បាន​អេះ ? ។ ចៅ​ម្នាក់​ ឆ្លើយ​ថា​ងាយ​ទេ​ ឯង​គិត​ទៅ​រក​ខ្ចី​រទេះ​គោ​មក​បរ​ ប៉ុន្តែ​ឯង​មិន​ស្គាល់​អញ​ បើ​អញ​សួរ​ឯងៗ​ កុំ​ប្រាប់​ថា​រទេះ​ ចូរ​ឯង​ប្រាប់​ថា​ចន្ទោល​ ថា​នឹម​ទៅ​វិញ ។ ទើប​កម្លោះ​ម្នាក់​ទៅ​ខ្ចី​រទេះ​គេ​មក​បរ​ឲ្យ​ជួប​នឹង​បុរស​បណ្ដើរ​ប្រពន្ធ​ នោះ​ដើរ​មក​ដល់, ក៏​កម្លោះ​ម្នាក់​នោះ​វា​សួរ​ថា << នែ​អ្នក ! អញ្ជើញ​មក​អាយ​ ឈប់​និយាយ​គ្នា​លេង​បន្តិច​សិន >> ។ បុរស​ការ​ប្រពន្ធ​ថ្មី​ ក៏​ចូល​ទៅ​អង្គុយ​លេង ។ លុះ​កម្លោះ​ម្នាក់​ បររទេះ​មក​ដល់​វា​ធ្វើ​ជា​សួរ​ថា << នេះ​ហៅ​អ្វី ? អ្នក ! ។ បុរស​ប្ដី​ប្រពន្ធ​ ឆ្លើយ​ប្រាប់​ថា << គេ​ហៅ​រទេះ។ មែន​ឬ​អ្នក ? ។ បុរស​នោះ​ថា << មែន >>។ << បើ​មែន​អ្នក​ហ៊ាន​ភ្នាល់​នឹង​ខ្ញុំ​ទេ>>។បុរស​នោះ​សួរ​ថា << អ្នក​ឯង​មាន​ទ្រព្យ​អ្វី​ភ្នាល់​នឹង​យើង ? ។ កម្លោះ​នោះ​ថា << បើ​ខ្ញុំ​ចាញ់​ ខ្ញុំ​នៅ​ជា​ខ្ញុំ​អ្នក​ បើ​ខ្ញុំ​ឈ្នះ << សុំ​តែ​ប្រពន្ធ​អ្នក >> ។ បុរស​នោះ​គិត​ថា​ ប្រាកដ​ជា​គេ​ហៅ​រទេះ​មែន​នឹង​ខ្លាច​អ្វី​ ក៏​ព្រម​ភ្នាល់​នឹង​គេ​ទៅ ។ ទើប​កម្លោះ​ដែល​ឈរ​ សួរ​ទៅ​អ្នក​បររទេះ​ចង្អុល​ទៅ​សួរ​ទៅ​ចន្ទោល, កម្លោះ​អ្នក​បររទេះ​ប្រាប់​ថា << នេះ​គេ​ហៅ​ចន្ទោល>>។ ចង្អុល​សួរ​ទៅ​នឹម​ថា << នេះ​គេ​ហៅ​នឹម >> ។ << នេះ​គេ​ហៅ​ទូក >> << នេះ​គេ​ហៅ​ទ្រាយ >> << នេះ​គេ​ហៅ​ប្រែក >> << នេះ​គេ​ហៅ​កង់ >> << នេះ​គេ​ហៅខ្នង​កង់ >> << នេះ​គេ​ហៅ​ត្រពង >> ដល់​ឆ្លើយ​រួច​សព្វគ្រប់​ កម្លោះ​នោះ​សួរ​ទៅ​បុរស​ជា​ប្ដី​ថា<< ឥឡូវ​ គេ​មិន​ហៅ​រទេះ​ទេ​ បើ​ដូច្នោះ​តើ​អ្នក​ឯង​ព្រម​ចាញ់​យើង​ឲ្យ​ប្រពន្ធ​មក​យើង​ឬ​ម្ដេច ? បុរស​ជា​ប្ដី​នោះ​មិន​ព្រម, ដល់​ប្រកែក​ទៅ​មិន​ឈ្នះ​គេៗ​ ដណ្ដើម​យក​ប្រពន្ធ​ទៅ​បាន ។ បុរស​នោះ​មិន​សុខ​ចិត្ត​ទៅ​ប្ដឹង​ចៅ​ក្រមៗ​ ឲ្យ​ទៅ​កោះ​ចៅ​ទាំង​ពីរ​នោះ​មក​ជំនុំ, កម្លោះ​ទាំង​ពីរ​នាក់​នោះ​វា​សូក​ចៅ​ក្រមៗ​កាត់​សេចក្ដី​ថា << ត្រូវ​ចាញ់​គេ​ហើយ​ ត្រូវ​ឲ្យ​ប្រពន្ធ​ទៅ​គេ​ហើយ >> ។ បុរស​នោះ​ខឹង​ណាស់​ ត្បិត​គេ​យក​ប្រពន្ធ​ទៅ​បាន​ ដើរ​ផង​ យំ​ផង, ដើរ​បន្តិច​ទៅ​ប្រទះ​សុភាទន្សាយៗ​សួរ​ថា << ថ្វី​បាន​ជា​យំ​បង ? >> ៗ បុរស​នោះ​ប្រាប់​តាម​ដំណើរ​សព្វ​គ្រប់ ។ សុភាទន្សាយ​ថា << បើ​ដូច្នោះ​បង​ឯង​កុំ​ភ័យ​ រក​តែ​ចេក​មក​ឲ្យ​យើង​ស៊ី​សិន​ យើង​ទៅ​ជួយ​ជំនុំ​ឲ្យ​បាន​ប្រពន្ធ​មក​វិញ >> ។ បុរស​នោះ​អរណាស់​ ខំ​ទៅ​រក​ចេក​មក​ឲ្យ​សុភាទន្សាយៗ​ ស៊ី​ចេក​រួច​ហើយ​ ដើរ​ទៅ​ជាមួយ​បុរស​នោះ​ ទៅ​ដល់​សួរ​ចៅក្រម​ថា << លោក​កាត់​សេចក្ដី​គេ​នោះ​ តើ​ដូចម្ដេច​ខ្លះ ? >>។ ចៅក្រម​ ឆ្លើយ​ប្រាប់​តាម​ដំណើរ​សព្វគ្រប់ ។ សុភាទន្សាយ​ថា << លោក​កាត់​សេចក្ដី​ មិន​ទាន់​អស់​ទេ​ បើ​ដូច្នេះ​ខ្ញុំ​សូម​កាត់​សេចក្ដី​នេះ​ផង​ ឲ្យ​សុខ​ចិត្ត​ទាំងពីរ​ខាង >> ។ សុភាទន្សាយ​ សួរ​កម្លោះ​ដែល​យក​ប្រពន្ធ​គេ​មក​នោះ​ថា << អ្នក​ទាំងពីរ​នាក់​កាល​ភ្នាល់​គ្នា​ថា​ដាក់​អ្វី ? >> ។ បុរស​នោះ​ឆ្លើយ​ថា << ដាក់​ប្រពន្ធ >> ។ សុភាទន្សាយ​ សួរ​ទៅ​កម្លោះ​នោះ​ថា << ត្រង់​ណា​ហៅ​ប្រពន្ធ >> បើ​អ្នក​រក​ឃើញ​យក​ទៅ​ចុះ​ បើ​រក​មិន​ឃើញ​ទេ​ ឲ្យ​ប្រពន្ធ​ទៅ​គេ​វិញ​ទៅ>>។ កម្លោះ​នោះ​ចាប់​ត្រង់​ដៃ, សុភាទន្សាយ​ប្រាប់​ថា​ នេះ​គេ​ហៅ​ថា​ដៃ​ទេ​ វា​ចាប់​ត្រង់​ជើង​ សុភា​ទន្សាយ​ថា << នេះ​គេ​ហៅ​ជើង​ទេ >> វា​ចាប់​ត្រង់​នេះ​ ក៏​ថា​មិនមែន, ត្រង់​នោះ​ក៏​ថា​មិនមែន​ ហើយ​ប្រាប់​ថា​រួម​ទាំងអស់​គ្នា​ទៅ​ទើប​គេ​ហៅ << ប្រពន្ធ >> ឯ​រទេះ​ក៏​ដូច​គ្នា​គឺ​គេ​ហៅ​ចន្ទោល​ នឹម​ ទូក​ ទ្រាយ​ ប្រែក​ ធ្នង់​ ត្រពង​ រួម​ទាំងអស់​នេះ​ទៅ​ ទើប​ហៅ​ថា<< រទេះ>> បើ​ដូច្នេះ​ ឯង​យក​ប្រពន្ធ​គេ​ មិន​បាន​ទេ​ ឲ្យ​មក​គេ​វិញ >> ។ សុភាទន្សាយ​ឲ្យ​កម្លោះ​នោះ​ យក​ប្រពន្ធ​មក​វិញ។ សុភាទន្សាយ​ស្ដី​ឲ្យ​លោក​ចៅក្រម​ថា << បង​កាត់​សេចក្ដី​នេះ​ស៊ី​តែ​សំណូក​គេ​ គ្មាន​ត្រង់​តាម​ព្រះ​ច្បាប់​សោះ >> ។ បុរស​នោះ​ប្រាប់​ប្រពន្ធ​មក​វិញ​ ក៏​អរណាស់​ លើក​ដៃ​សំពះ​សុភាទន្សាយ​ថា << លោក​បង​កាត់​សេចក្ដី​នេះ​ ពេញ​ហៅ​ត្រង់​ហើយ​ ឲ្យ​លោក​បាន​សម្បត្តិ​សួគ៌​និព្វាន >> ។ ប្រាជ្ញ​ឯង​ ឲ្យ​ក្រែង​ប្រាជ្ញ​គេ - See more at: http://neavea.com/reader.php?part=39#sthash.np0y2Hwv.dpuf

រឿងកម្លោះពីរនាក់ចង់បានប្រពន្ធគេ

មាន​រឿង​មួយ​ថា​ មាន​បុរស​ម្នាក់​ មាន​ប្រពន្ធ​ល្អ​ ទើប​តែ​រៀប​ការ​ថ្មីៗ​ បណ្ដើរ​គ្នា​ទៅ​សួរ​ញាតិ​ មាន​កម្លោះ​ពីរ​នាក់​ បាន​ឃើញ​ ក៏​ស្រឡាញ់​ចង់​បាន​ វា​គិត​ថា << យើង​ធ្វើ​ដូចម្ដេច​នឹង​បាន​អេះ ? ។ ចៅ​ម្នាក់​ ឆ្លើយ​ថា​ងាយ​ទេ​ ឯង​គិត​ទៅ​រក​ខ្ចី​រទេះ​គោ​មក​បរ​ ប៉ុន្តែ​ឯង​មិន​ស្គាល់​អញ​ បើ​អញ​សួរ​ឯងៗ​ កុំ​ប្រាប់​ថា​រទេះ​ ចូរ​ឯង​ប្រាប់​ថា​ចន្ទោល​ ថា​នឹម​ទៅ​វិញ ។ ទើប​កម្លោះ​ម្នាក់​ទៅ​ខ្ចី​រទេះ​គេ​មក​បរ​ឲ្យ​ជួប​នឹង​បុរស​បណ្ដើរ​ប្រពន្ធ​ នោះ​ដើរ​មក​ដល់, ក៏​កម្លោះ​ម្នាក់​នោះ​វា​សួរ​ថា << នែ​អ្នក ! អញ្ជើញ​មក​អាយ​ ឈប់​និយាយ​គ្នា​លេង​បន្តិច​សិន >> ។ បុរស​ការ​ប្រពន្ធ​ថ្មី​ ក៏​ចូល​ទៅ​អង្គុយ​លេង ។ លុះ​កម្លោះ​ម្នាក់​ បររទេះ​មក​ដល់​វា​ធ្វើ​ជា​សួរ​ថា << នេះ​ហៅ​អ្វី ? អ្នក ! ។ បុរស​ប្ដី​ប្រពន្ធ​ ឆ្លើយ​ប្រាប់​ថា << គេ​ហៅ​រទេះ។ មែន​ឬ​អ្នក ? ។ បុរស​នោះ​ថា << មែន >>។ << បើ​មែន​អ្នក​ហ៊ាន​ភ្នាល់​នឹង​ខ្ញុំ​ទេ>>។បុរស​នោះ​សួរ​ថា << អ្នក​ឯង​មាន​ទ្រព្យ​អ្វី​ភ្នាល់​នឹង​យើង ? ។ កម្លោះ​នោះ​ថា << បើ​ខ្ញុំ​ចាញ់​ ខ្ញុំ​នៅ​ជា​ខ្ញុំ​អ្នក​ បើ​ខ្ញុំ​ឈ្នះ << សុំ​តែ​ប្រពន្ធ​អ្នក >> ។ បុរស​នោះ​គិត​ថា​ ប្រាកដ​ជា​គេ​ហៅ​រទេះ​មែន​នឹង​ខ្លាច​អ្វី​ ក៏​ព្រម​ភ្នាល់​នឹង​គេ​ទៅ ។ ទើប​កម្លោះ​ដែល​ឈរ​ សួរ​ទៅ​អ្នក​បររទេះ​ចង្អុល​ទៅ​សួរ​ទៅ​ចន្ទោល, កម្លោះ​អ្នក​បររទេះ​ប្រាប់​ថា << នេះ​គេ​ហៅ​ចន្ទោល>>។ ចង្អុល​សួរ​ទៅ​នឹម​ថា << នេះ​គេ​ហៅ​នឹម >> ។ << នេះ​គេ​ហៅ​ទូក >> << នេះ​គេ​ហៅ​ទ្រាយ >> << នេះ​គេ​ហៅ​ប្រែក >> << នេះ​គេ​ហៅ​កង់ >> << នេះ​គេ​ហៅខ្នង​កង់ >> << នេះ​គេ​ហៅ​ត្រពង >> ដល់​ឆ្លើយ​រួច​សព្វគ្រប់​ កម្លោះ​នោះ​សួរ​ទៅ​បុរស​ជា​ប្ដី​ថា<< ឥឡូវ​ គេ​មិន​ហៅ​រទេះ​ទេ​ បើ​ដូច្នោះ​តើ​អ្នក​ឯង​ព្រម​ចាញ់​យើង​ឲ្យ​ប្រពន្ធ​មក​យើង​ឬ​ម្ដេច ? បុរស​ជា​ប្ដី​នោះ​មិន​ព្រម, ដល់​ប្រកែក​ទៅ​មិន​ឈ្នះ​គេៗ​ ដណ្ដើម​យក​ប្រពន្ធ​ទៅ​បាន ។ បុរស​នោះ​មិន​សុខ​ចិត្ត​ទៅ​ប្ដឹង​ចៅ​ក្រមៗ​ ឲ្យ​ទៅ​កោះ​ចៅ​ទាំង​ពីរ​នោះ​មក​ជំនុំ, កម្លោះ​ទាំង​ពីរ​នាក់​នោះ​វា​សូក​ចៅ​ក្រមៗ​កាត់​សេចក្ដី​ថា << ត្រូវ​ចាញ់​គេ​ហើយ​ ត្រូវ​ឲ្យ​ប្រពន្ធ​ទៅ​គេ​ហើយ >> ។ បុរស​នោះ​ខឹង​ណាស់​ ត្បិត​គេ​យក​ប្រពន្ធ​ទៅ​បាន​ ដើរ​ផង​ យំ​ផង, ដើរ​បន្តិច​ទៅ​ប្រទះ​សុភាទន្សាយៗ​សួរ​ថា << ថ្វី​បាន​ជា​យំ​បង ? >> ៗ បុរស​នោះ​ប្រាប់​តាម​ដំណើរ​សព្វ​គ្រប់ ។ សុភាទន្សាយ​ថា << បើ​ដូច្នោះ​បង​ឯង​កុំ​ភ័យ​ រក​តែ​ចេក​មក​ឲ្យ​យើង​ស៊ី​សិន​ យើង​ទៅ​ជួយ​ជំនុំ​ឲ្យ​បាន​ប្រពន្ធ​មក​វិញ >> ។ បុរស​នោះ​អរណាស់​ ខំ​ទៅ​រក​ចេក​មក​ឲ្យ​សុភាទន្សាយៗ​ ស៊ី​ចេក​រួច​ហើយ​ ដើរ​ទៅ​ជាមួយ​បុរស​នោះ​ ទៅ​ដល់​សួរ​ចៅក្រម​ថា << លោក​កាត់​សេចក្ដី​គេ​នោះ​ តើ​ដូចម្ដេច​ខ្លះ ? >>។ ចៅក្រម​ ឆ្លើយ​ប្រាប់​តាម​ដំណើរ​សព្វគ្រប់ ។ សុភាទន្សាយ​ថា << លោក​កាត់​សេចក្ដី​ មិន​ទាន់​អស់​ទេ​ បើ​ដូច្នេះ​ខ្ញុំ​សូម​កាត់​សេចក្ដី​នេះ​ផង​ ឲ្យ​សុខ​ចិត្ត​ទាំងពីរ​ខាង >> ។ សុភាទន្សាយ​ សួរ​កម្លោះ​ដែល​យក​ប្រពន្ធ​គេ​មក​នោះ​ថា << អ្នក​ទាំងពីរ​នាក់​កាល​ភ្នាល់​គ្នា​ថា​ដាក់​អ្វី ? >> ។ បុរស​នោះ​ឆ្លើយ​ថា << ដាក់​ប្រពន្ធ >> ។ សុភាទន្សាយ​ សួរ​ទៅ​កម្លោះ​នោះ​ថា << ត្រង់​ណា​ហៅ​ប្រពន្ធ >> បើ​អ្នក​រក​ឃើញ​យក​ទៅ​ចុះ​ បើ​រក​មិន​ឃើញ​ទេ​ ឲ្យ​ប្រពន្ធ​ទៅ​គេ​វិញ​ទៅ>>។ កម្លោះ​នោះ​ចាប់​ត្រង់​ដៃ, សុភាទន្សាយ​ប្រាប់​ថា​ នេះ​គេ​ហៅ​ថា​ដៃ​ទេ​ វា​ចាប់​ត្រង់​ជើង​ សុភា​ទន្សាយ​ថា << នេះ​គេ​ហៅ​ជើង​ទេ >> វា​ចាប់​ត្រង់​នេះ​ ក៏​ថា​មិនមែន, ត្រង់​នោះ​ក៏​ថា​មិនមែន​ ហើយ​ប្រាប់​ថា​រួម​ទាំងអស់​គ្នា​ទៅ​ទើប​គេ​ហៅ << ប្រពន្ធ >> ឯ​រទេះ​ក៏​ដូច​គ្នា​គឺ​គេ​ហៅ​ចន្ទោល​ នឹម​ ទូក​ ទ្រាយ​ ប្រែក​ ធ្នង់​ ត្រពង​ រួម​ទាំងអស់​នេះ​ទៅ​ ទើប​ហៅ​ថា<< រទេះ>> បើ​ដូច្នេះ​ ឯង​យក​ប្រពន្ធ​គេ​ មិន​បាន​ទេ​ ឲ្យ​មក​គេ​វិញ >> ។ សុភាទន្សាយ​ឲ្យ​កម្លោះ​នោះ​ យក​ប្រពន្ធ​មក​វិញ។ សុភាទន្សាយ​ស្ដី​ឲ្យ​លោក​ចៅក្រម​ថា << បង​កាត់​សេចក្ដី​នេះ​ស៊ី​តែ​សំណូក​គេ​ គ្មាន​ត្រង់​តាម​ព្រះ​ច្បាប់​សោះ >> ។ បុរស​នោះ​ប្រាប់​ប្រពន្ធ​មក​វិញ​ ក៏​អរណាស់​ លើក​ដៃ​សំពះ​សុភាទន្សាយ​ថា << លោក​បង​កាត់​សេចក្ដី​នេះ​ ពេញ​ហៅ​ត្រង់​ហើយ​ ឲ្យ​លោក​បាន​សម្បត្តិ​សួគ៌​និព្វាន >> ។ ប្រាជ្ញ​ឯង​ ឲ្យ​ក្រែង​ប្រាជ្ញ​គេ - See more at: http://neavea.com/reader.php?part=39#sthash.np0y2Hwv.dpuf